Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Toplum olaylarını, insanın sosyal ve kültürel faaliyetlerini inceleyen bilimlerin ortak adı.
Sosyal bilimler dünyanın ve yaşamın insanî ve toplumsal yönlerini inceleyen bir akademik disiplinler grubuna verilen addır. Türkiye'de zaman zaman sözel bilimler olarak da anılırlar. Sosyal bilimler sanat ve beşeri bilimlerden insanlığı incelerken, nitel ve nicel metotlar dahil olmak üzere daha ziyade bilimsel metotların kullanımını içermesidir. İnter-disipliner dalların çoğalmasıyla ve sosyal bilimler dışındaki bilimler arasındaki sınırlar büyük oranda muğlaklaşmıştır; nöropsikoloji dalı buna örnek teşkil edebilir.
Sosyal Bilimlerde Labaratuvar Olmaz Çünkü
Sosyal bilimlerle ilgili laboratuar araştırmalarının gerçek hayata uyma olasılığı azdır. Bu nedenle sosyal bilimlerde sınırlı bir uygulama olanağı vardır. Bunun en büyük nedeni insan hayatı üzerinde kobaylar üzerinde olduğu gibi deney odası çalışmaları ve sınamaların yapılamaması, yapılmaması gerektiğidir.
Örneğin tarih tekrarlanamaz tarih üzerine deney ve gözlemde yapamayız. Yani bir savaşı tekrar yaptıramazsınız, bir toplumsal olay veya olguyu tekrarlatamazsınız. Bu anlamlardan bakıldığında sosyal bilimlerin tekrarlanma özelliği bir çok dalda yoktur.
Ancak bazı koşullarda tüme varım yöntemiyle birşeyler denenebilir. Örneğin bütün ülkelerde kadın ve erkek bütün fertler için intihar oranlarının, şehirde, köylerden daha çok oluşu; sosyal düzenin bireysel psikolojiler üzerinde etkili olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bunu nasıl ölçeriz birçok ülkede birçok cins ve şart altında bunu gözlemleriz. Böylece tıpkı deney yapan bir fizikçi gibi belli şartlar altında tekrarladığı bir olayın gösterdiği sebep-sonuç ilişkisini bir fizik kanunu olarak ortaya koyması gibi tüme varım yöntemini kullanarak ortaya birşeyler koyabiliriz.
Sosyal Bilimlerin Özellikleri
1. Deney yapmak mümkün değildir.
2. Tahminde bulunulamaz.
3. Nesne ya da özneyi etkileme vardır. Çünkü araştırmacı toplumun bir üyesidir.
4. İncelediği olaya bütüncül bakar.
5. Ölçüm yapmak pek mümkün değildir.
Sosyal bilimler ve uygulamalı bilimler arasındaki farklar
1. Genellikle sadece doğa bilimleri için arzu edilen bir özelliktir.Sosyal bilimlerde ise bilimsel ifade o oranda içerikten yoksundur.
2. Sosyal bilimlerde açıklama yöntemi doğa bilimlerinkinden farklıdır.
3. Doğa bilimlerinde gözlem nesnesi doğadır soyal bilimlerde ise insandır.
4. Doğa bilimleri gözlem+deney olarak kullanılır,sosyal bilimlerde ise gözlem yöntem olarak kullanılır.
5. Doğa bilimlerinde olgular sürekli tekrarlanır sosyal bilimlerde ise sürekli tekrarlanmaz.
SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Araştırma Modelleri
Genel olarak araştırma modeli başlığı altında paradigma, model ve desene ilişkin açıklamalar vardır.
Paradigma: Olay ve olgulara kapsamlı bir bakış açısı sağlayan düşünsel çerçevedir.
Model: Belli bir gerçekliği temsil eden yapıdır.
Desen: İşlevsel uygulamalar için kullanıcı ile ürün arasındaki etkileşimi yapılandıran, somutlaştıran bir durum, etkinlik ya da süreçtir.
Bilimsel gelişme ve paradigma değişimi
Bilimin tanımındaki görgüllük, sistematiklik ve nesnellik kavramlarına ulaşmak yüzyıllar süren ve yoğun tartışmaların yaşandığı tarihsel bir süreçte gerçekleşmiştir.
• Bilimin görgül olması bilgiye somut kanıtlarla ulaşıldığını,
• Nesnel olması da yanlılıktan uzak olduğunu ifade etmektedir.
• Sistematiklik ise bilimsel bil¬ginin belirli kurallara göre elde edilmesi, düzenlenmesi ve birikimli olarak gelişti¬rilmesiyle ilişkilidir.
Söz konusu süreçleri inceleyen ilk bilim tarihçisi AUGUSTE COMTE ‘dur. Toplumun gelişim dönemleri ile bilimin gelişim dönemlerinin paralel ilerlediğini öne sürmüştür.
Comte, bilimsel gelişime evrimci bir bakış açısıyla bakmıştır.
Comte ‘ un 3 Hal yasası olarak bilinen sınıflamasına göre;
- Tanrıbilimsel çağ ya da hayali hal
- Metafizik çağ ya da soyut hal
- Pozitivist çağ ya da bilimsel hal
Tanrı bilimsel çağda; insanlar karşılaştıkları sorunlara yönelik tanrısal açıklamaları benimserler.
Metafizik çağda; insanlar tanrıların yerine daha soyut güçleri koyarak sorunların nedenlerini betimlemeye çalışırlar.
Bilimsel çağda; olgucu ve görgül açıklamalar tanrısal ya da metafiziksel açıklamaların yerini almıştır. Bilim tarihi ve bilim felsefesi alanındaki öncülerden biri de KARL POPPER’ DİR. Pozitivizmin doğrulanabilirlik ilkesine karşı yanlışlanabilirlik ilkesini ortaya atan Popper’ e göre bilimsel ilerleme, bilimsel doğruların biriktirilmesiyle değil yanlış bilgilerin ayıklanmasıyla gerçekleşebilir.
Bilimin evrimsel gelişimi konusunda araştırma yapan bir başka isim THOMAS KUHN’ dur. Paradigma değişimi kavramını ortaya atan Kuhn pozitivist düşünceyi benimsemekle birlikte Comt’un bilimsel bilginin doğrusal ve birikimli bir ilerleme gösterdiği anlayışına karşıdır. Kuhn a göre bilimsel ilerleme birikimlilikle ve yavaş değişimlerle değil köklü değişim, patlama ya da sıçramalarla gerçekleşmektedir. Bu duruma paradigma değişimi ya da paradigma kayması denmektedir.
Kuhn bilimsel ilerlemeyi çeşitli dönemlere ayırmıştır;
Bilim öncesi dönem
Normal bilim dönemi
Bunalım – devrim dönemi
Yeni normal bilim
Yeni bunalım -devrim
ARAŞTIRMA PARADİGMALARI
Epistemoloji: Bilginin elde edilme yolu, doğası, biçimleri, kaynağı, doğruluğu ve sınırlarını inceleyen bilim dalıdır.
Nicel paradigma ve nitel paradigma arasında epistemolojik ve yöntemsel farklılıklar vardır
• Epistemolojik açıdan nicel araştırma bilginin bireyin dışında yer aldığını, tek ve kesin olduğunu öne sürmektedir.(realizm)
• Yöntemsel açıdan nicel araştırma tümdengelimci bir yaklaşımı benimsemektedir.
• Epistemolojik açıdan nitel araştırma paradigması idealizm görüşüne yakındır.
• Nitel araştırmada ise yöntem tümevarımcı bir yaklaşıma dayanmaktadır.
A) NİCEL PARADİGMA
Nicel araştırmalar temelde pozitivizme dayanmaktadır. Pozitivizm Saint Simon ve Auguste Comte tarafından ortaya atılmış olup, bilginin empirik yolla elde edilmesine dayanır.
Pozitif sözcüğü ilk olarak 1830 yılında SAİNT SİMON tarafından kullanılmıştır. Bilim felsefesi anlamına gelen pozitivizmi kuran kişi AUGUSTE COMTE ‘dir.
Nicel araştırmanın temel özellikleri;
Nicel araştırmanın temelini pozitivist düşünce oluşturmaktadır.
Nicel araştırmada gerçek tek ve kesindir.
Nicel araştırmada gerçeklik bireyin dışında ve bireyden bağımsızdır.
Nicel araştırma nesneldir.
Nicel araştırma görgüldür.
Nicel araştırma tümdengelimci bir yaklaşımı benimsemektedir.
Nicel araştırma indirgemecidir.
Nicel araştırma olguya ilişkin “ne kadar, ne ölçüde, ne sıklıkta…” gibi sorulara yanıt aramaktadır.
Nicel araştırmanın amacı genellemeler yapmaktır.
Nicel araştırmada baştan belirlenen yönteme bağlı kalınmaktadır.
Nicel araştırma kapsamlı bir alanyazın taraması gerektir.
Nicel araştırmada araştırma sorunu net olarak tanımlanmalıdır.
Nicel araştırmada birçok değişken tam olarak kontrol edilemediğinden varsayımlar yapılmaktadır.
Nicel araştırmada örneklem sayısının büyük olması örneklemin evreni temsil etmesi ve yansız örnekleme yapılması tercih edilmektedir.
Nicel araştırmalarda sayısal veriler toplanmaktadır.
Nicel araştırmalarda veri çözümlemelerinde uygun istatistiksel yöntemler kullanılır. (betimsel istatistik (frekans dağılımı, ortalama, standart sapma vb.) ve yordamsal istatistik (korelasyon, çoklu regresyon, t-testi, varyans analizi, yapısal eşitlik modeli vb.))
Nicel araştırmalarda tersi kanıtlanıncaya kadar kesin olduğu varsayılan sonuçlara ulaşılır.
Nicel araştırmalarda formal / dışsal bir dil kullanılır.
Nicel araştırmada gözlemlenebilen davranışlar ön plandadır.
Nicel araştırmada insan davranışları düzenli ve tutarlıdır.
NİTEL PARADİGMA
Nitel araştırmalar, pozitivist görüşün eleştirisinden doğan kuramlara dayanmaktadır.
Nitel araştırmanın özellikleri:
Nitel araştırmanın temelini post-pozitivist düşünce oluşturmaktadır.
Nitel araştırmada gerçek görelidir ve birden çok doğru olabilir.
Nitel araştırmada gerçeklik bireyin katılımıyla oluşturulur.
Nitel araştırma özneldir.
Nitel araştırmalar doğal ortamda gerçekleştirilir.
Nitel araştırmalar tümevarımcı bir yaklaşımı benimser.
Nitel araştırmada bütün parçaların toplamı değildir.(sistemi parçalara bölüp incelemeye karşı çıkmaktadır.)
Nitel araştırmalar niçin ve nasıl sorularına yanıt arar.
Nitel araştırmanın amacı bir olgunun ya da az bilinen bir sorunun derinlemesine incelenmesi ve anlaşılmasının sağlanmasıdır.
Nitel araştırmada değişkenlerin kontrolü için açıklamalar yapılmalıdır.
Nitel araştırmada amaçlı örnekleme yapılır.
Nitel araştırmalarda verilerin toplanmasında daha çok belgeler, sözel açıklamalar, görüntüler vb. kullanılır.
Nitel araştırmada belge inceleme, içerik çözümlemesi, örnek olay çalışması ve söylem çözümlemesi gibi yöntemler ağırlıklıdır.
Nitel araştırmalarda doğruluğun, geçerliğin ve güvenirliğin değerlendirilmesi farklıdır.
Nitel araştırmalarda informal kişisel bir dil kullanılır.
Nitel araştırmada anlamlar ön plandadır.
Nitel araştırmalarda insan davranışlarının; içinde bulunan bağlama ve kültüre göre farklılık gösterdiği varsayılır.
NİCEL ARAŞTIRMA MODELLERİ
Model kavramının sözlük anlamı "örnek olmaya değer kimse ya da şey" olarak ifade getirilmektedir. Başka bir anlamı ise "bazı şeylerin yapımında benzetilmeye çalışılan nesne, örnek, ya da biçim" olarak belirtilmektedir
Araştırma açısından model kavramının anlamı, bir bütünün genel hatlarıyla çerçevelenmiş özetidir.
Doğrusöz (1967) modellerin simgesel, uyuşum ve benzeşim şeklinde olabileceğini söylemektedir.
• Simgesel model, bilimsel anlamda kullanılan model olup simgelerle ve sembollerle anlatımı benimsemektedir.
• Uyuşum modelleri gerçek bir sistemin küçültülmüş halidir. Buna mimari maketler örnek verilebilir.
• Benzeşim modelleri ise anlaşılması zor olan bir olgunun başka bir olguyla karşılaştırılarak anlaşılmasının kolaylaştırılmasıdır
Nicel araştırmalarda sıkça kullanılan modeller:
Tarama
Deneme
• Tarama modelleri ve desenleri
Tarama modelleri genel olarak var olan durumu ya da gerçekliği olduğu gibi araştırıp açıklamayı hedeflemektedir. Tarama modeli; nesneye, olguya, olaya, bireye vb. ilişkin günümüzdeki ya da geçmişteki verilerin tamamının gözden geçirilmesi mantığına dayanmaktadır.
Tarama modelleri kendi içinde 2 ‘ ye ayrılır;
1) Genel tarama modelleri: Örnekleme yoluyla evren hakkında kestirimlerde bulunma ve genellemeler yapma amacındadır. 2’ye ayrılır;
i. Tekil tarama modeli: Araştırmayı tek değişkene odaklayarak onun belirli bir andaki durumunu ya da belirli bir dönemdeki değişimini inceler.
ii. İlişkisel tarama modeli: Genellikle birden fazla değişken arasındaki etkileşimlerin belirlenmesinde kullanılır.
2) Örnek olay tarama modelleri: Örnek olay tarama modelleri, belirli bir olguya ilişkin ayrıntılı betimleme yapmak amacıyla kullanılır. Buna ‘durum çalışması’ denir.
Nedensel karşılaştırmalı model: Bu model ile genelde bağımlı değişkeni meydana getiren değişkenlerin belirlenmesi amaçlanır.
• Deneme modelleri ve desenleri
Deneme modellerindeki araştırmalarda bağımlı değişken üzerinde bağımsız değişkenin etkileri araştırılır. Deneme modelindeki araştırmalar faktör sayısına göre 2’ye ayrılır.
1. Tek faktörlü desenler: Sadece 1 bağımlı değişkenin bağımsız değişkene olan etkisinin araştırıldığı desenler.
2. Çok faktörlü desenler: Birden fazla bağımsız değişkenin bir bağımlı değişkene olan etkisinin incelendiği desenler.
Daha yaygın kullanılan sınıflamaya göre deneme modelindeki araştırmalar 3 grupta incelenir:
1. Deneme öncesi modeller: Nedensellik ilişkisini sorgulamayı amaçlamaktadır. Bu tür araştırmalarda ya kontrol grubu yoktur ya da ölçümlerde dikkate alınmamaktadır.
2. Gerçek deneysel modeller: Denekler gruplara yansız olarak atanır. Çoğu zaman deney grubu ve kontrol grubu oluşturulur.
3. Yarı deneme modelleri: Grupların yansız olarak oluşturulmadığı ya da deney ortamının tam anlamıyla kontrol edilemediği durumlarda kullanılır.
NİTEL ARAŞTIRMA MODELLERİ
Nitel araştırma modelleri genelde sözel açıklamalara ve özel nitelikli görüntülere dayanır.
Nitel araştırmada yaygın olarak kullanılan modeller:
Örnek olay incelemeleri
Alan çalışmaları
Fenomenolojik çözümlemeler (farkında olduğumuz ama derinlemesine bir anlayışa sahip olmadığımız olgular üzerinde odaklanır)
Tarihsel araştırmalar
Etnografik(Bir ya da daha çok yerel birimde yoğun bir alan çalışmasıyla belirli kültürel gruplar ya da olgular üzerine sistematik çalışmadır) İnceleme
Dayanıklı kuram ve eylem araştırmaları ( dayanıklı kuram nitel bir araştırma sürecinde toplanan verilerden ortaya çıkan kuramdır, eylem araştırmaları; uygulamada yaşanan sorunlara etkin çözümler üretmek amacıyla uygulayıcıların kendi başlarına uygulama sürecini incelemelerine dayanır.)
KARMA ARAŞTIRMA MODELLERİ
Karma yaklaşıma dayalı araştırmalarda nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılarak araştırılan gerçekliğe ilişkin daha sağlıklı ve çoğulcu verilere ulaşmak amaçlanır.
Karma yaklaşıma dayalı araştırmalar kendi içinde 2 ye ayrılır;
1. Eş zamanlı karma model: Araştırmanın belirli bir aşamasında hem nicel hem nitel paradigmayı yansıtan yöntem ve tekniklerden yararlanılmaktadır.
2. Eş zamansız karma model: Araştırmanın bir aşamasında nicel diğer aşamasında nitel yöntemler kullanılır.
Sosyal bilim dalları
Sosyal bilimler başlığı altında genellikle aşağıda listelenen bilim dalları incelenir. Bununla birlikte bu dalların bir kısmı diğer akademik disiplin gruplarının da altında yer alabilir.
Tarih: 2016-08-01 18:52:49 Kategori: Sözlük
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Sosyal Bilim Nedir
Sosyal bilimler dünyanın ve yaşamın insanî ve toplumsal yönlerini inceleyen bir akademik disiplinler grubuna verilen addır. Türkiye'de zaman zaman sözel bilimler olarak da anılırlar. Sosyal bilimler sanat ve beşeri bilimlerden insanlığı incelerken, nitel ve nicel metotlar dahil olmak üzere daha ziyade bilimsel metotların kullanımını içermesidir. İnter-disipliner dalların çoğalmasıyla ve sosyal bilimler dışındaki bilimler arasındaki sınırlar büyük oranda muğlaklaşmıştır; nöropsikoloji dalı buna örnek teşkil edebilir.
Sosyal Bilimlerde Labaratuvar Olmaz Çünkü
Sosyal bilimlerle ilgili laboratuar araştırmalarının gerçek hayata uyma olasılığı azdır. Bu nedenle sosyal bilimlerde sınırlı bir uygulama olanağı vardır. Bunun en büyük nedeni insan hayatı üzerinde kobaylar üzerinde olduğu gibi deney odası çalışmaları ve sınamaların yapılamaması, yapılmaması gerektiğidir.
Örneğin tarih tekrarlanamaz tarih üzerine deney ve gözlemde yapamayız. Yani bir savaşı tekrar yaptıramazsınız, bir toplumsal olay veya olguyu tekrarlatamazsınız. Bu anlamlardan bakıldığında sosyal bilimlerin tekrarlanma özelliği bir çok dalda yoktur.
Ancak bazı koşullarda tüme varım yöntemiyle birşeyler denenebilir. Örneğin bütün ülkelerde kadın ve erkek bütün fertler için intihar oranlarının, şehirde, köylerden daha çok oluşu; sosyal düzenin bireysel psikolojiler üzerinde etkili olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bunu nasıl ölçeriz birçok ülkede birçok cins ve şart altında bunu gözlemleriz. Böylece tıpkı deney yapan bir fizikçi gibi belli şartlar altında tekrarladığı bir olayın gösterdiği sebep-sonuç ilişkisini bir fizik kanunu olarak ortaya koyması gibi tüme varım yöntemini kullanarak ortaya birşeyler koyabiliriz.
Sosyal Bilimlerin Özellikleri
1. Deney yapmak mümkün değildir.
2. Tahminde bulunulamaz.
3. Nesne ya da özneyi etkileme vardır. Çünkü araştırmacı toplumun bir üyesidir.
4. İncelediği olaya bütüncül bakar.
5. Ölçüm yapmak pek mümkün değildir.
Sosyal bilimler ve uygulamalı bilimler arasındaki farklar
1. Genellikle sadece doğa bilimleri için arzu edilen bir özelliktir.Sosyal bilimlerde ise bilimsel ifade o oranda içerikten yoksundur.
2. Sosyal bilimlerde açıklama yöntemi doğa bilimlerinkinden farklıdır.
3. Doğa bilimlerinde gözlem nesnesi doğadır soyal bilimlerde ise insandır.
4. Doğa bilimleri gözlem+deney olarak kullanılır,sosyal bilimlerde ise gözlem yöntem olarak kullanılır.
5. Doğa bilimlerinde olgular sürekli tekrarlanır sosyal bilimlerde ise sürekli tekrarlanmaz.
SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Araştırma Modelleri
Genel olarak araştırma modeli başlığı altında paradigma, model ve desene ilişkin açıklamalar vardır.
Paradigma: Olay ve olgulara kapsamlı bir bakış açısı sağlayan düşünsel çerçevedir.
Model: Belli bir gerçekliği temsil eden yapıdır.
Desen: İşlevsel uygulamalar için kullanıcı ile ürün arasındaki etkileşimi yapılandıran, somutlaştıran bir durum, etkinlik ya da süreçtir.
Bilimsel gelişme ve paradigma değişimi
Bilimin tanımındaki görgüllük, sistematiklik ve nesnellik kavramlarına ulaşmak yüzyıllar süren ve yoğun tartışmaların yaşandığı tarihsel bir süreçte gerçekleşmiştir.
• Bilimin görgül olması bilgiye somut kanıtlarla ulaşıldığını,
• Nesnel olması da yanlılıktan uzak olduğunu ifade etmektedir.
• Sistematiklik ise bilimsel bil¬ginin belirli kurallara göre elde edilmesi, düzenlenmesi ve birikimli olarak gelişti¬rilmesiyle ilişkilidir.
Söz konusu süreçleri inceleyen ilk bilim tarihçisi AUGUSTE COMTE ‘dur. Toplumun gelişim dönemleri ile bilimin gelişim dönemlerinin paralel ilerlediğini öne sürmüştür.
Comte, bilimsel gelişime evrimci bir bakış açısıyla bakmıştır.
Comte ‘ un 3 Hal yasası olarak bilinen sınıflamasına göre;
- Tanrıbilimsel çağ ya da hayali hal
- Metafizik çağ ya da soyut hal
- Pozitivist çağ ya da bilimsel hal
Tanrı bilimsel çağda; insanlar karşılaştıkları sorunlara yönelik tanrısal açıklamaları benimserler.
Metafizik çağda; insanlar tanrıların yerine daha soyut güçleri koyarak sorunların nedenlerini betimlemeye çalışırlar.
Bilimsel çağda; olgucu ve görgül açıklamalar tanrısal ya da metafiziksel açıklamaların yerini almıştır. Bilim tarihi ve bilim felsefesi alanındaki öncülerden biri de KARL POPPER’ DİR. Pozitivizmin doğrulanabilirlik ilkesine karşı yanlışlanabilirlik ilkesini ortaya atan Popper’ e göre bilimsel ilerleme, bilimsel doğruların biriktirilmesiyle değil yanlış bilgilerin ayıklanmasıyla gerçekleşebilir.
Bilimin evrimsel gelişimi konusunda araştırma yapan bir başka isim THOMAS KUHN’ dur. Paradigma değişimi kavramını ortaya atan Kuhn pozitivist düşünceyi benimsemekle birlikte Comt’un bilimsel bilginin doğrusal ve birikimli bir ilerleme gösterdiği anlayışına karşıdır. Kuhn a göre bilimsel ilerleme birikimlilikle ve yavaş değişimlerle değil köklü değişim, patlama ya da sıçramalarla gerçekleşmektedir. Bu duruma paradigma değişimi ya da paradigma kayması denmektedir.
Kuhn bilimsel ilerlemeyi çeşitli dönemlere ayırmıştır;
Bilim öncesi dönem
Normal bilim dönemi
Bunalım – devrim dönemi
Yeni normal bilim
Yeni bunalım -devrim
ARAŞTIRMA PARADİGMALARI
Epistemoloji: Bilginin elde edilme yolu, doğası, biçimleri, kaynağı, doğruluğu ve sınırlarını inceleyen bilim dalıdır.
Nicel paradigma ve nitel paradigma arasında epistemolojik ve yöntemsel farklılıklar vardır
• Epistemolojik açıdan nicel araştırma bilginin bireyin dışında yer aldığını, tek ve kesin olduğunu öne sürmektedir.(realizm)
• Yöntemsel açıdan nicel araştırma tümdengelimci bir yaklaşımı benimsemektedir.
• Epistemolojik açıdan nitel araştırma paradigması idealizm görüşüne yakındır.
• Nitel araştırmada ise yöntem tümevarımcı bir yaklaşıma dayanmaktadır.
A) NİCEL PARADİGMA
Nicel araştırmalar temelde pozitivizme dayanmaktadır. Pozitivizm Saint Simon ve Auguste Comte tarafından ortaya atılmış olup, bilginin empirik yolla elde edilmesine dayanır.
Pozitif sözcüğü ilk olarak 1830 yılında SAİNT SİMON tarafından kullanılmıştır. Bilim felsefesi anlamına gelen pozitivizmi kuran kişi AUGUSTE COMTE ‘dir.
Nicel araştırmanın temel özellikleri;
Nicel araştırmanın temelini pozitivist düşünce oluşturmaktadır.
Nicel araştırmada gerçek tek ve kesindir.
Nicel araştırmada gerçeklik bireyin dışında ve bireyden bağımsızdır.
Nicel araştırma nesneldir.
Nicel araştırma görgüldür.
Nicel araştırma tümdengelimci bir yaklaşımı benimsemektedir.
Nicel araştırma indirgemecidir.
Nicel araştırma olguya ilişkin “ne kadar, ne ölçüde, ne sıklıkta…” gibi sorulara yanıt aramaktadır.
Nicel araştırmanın amacı genellemeler yapmaktır.
Nicel araştırmada baştan belirlenen yönteme bağlı kalınmaktadır.
Nicel araştırma kapsamlı bir alanyazın taraması gerektir.
Nicel araştırmada araştırma sorunu net olarak tanımlanmalıdır.
Nicel araştırmada birçok değişken tam olarak kontrol edilemediğinden varsayımlar yapılmaktadır.
Nicel araştırmada örneklem sayısının büyük olması örneklemin evreni temsil etmesi ve yansız örnekleme yapılması tercih edilmektedir.
Nicel araştırmalarda sayısal veriler toplanmaktadır.
Nicel araştırmalarda veri çözümlemelerinde uygun istatistiksel yöntemler kullanılır. (betimsel istatistik (frekans dağılımı, ortalama, standart sapma vb.) ve yordamsal istatistik (korelasyon, çoklu regresyon, t-testi, varyans analizi, yapısal eşitlik modeli vb.))
Nicel araştırmalarda tersi kanıtlanıncaya kadar kesin olduğu varsayılan sonuçlara ulaşılır.
Nicel araştırmalarda formal / dışsal bir dil kullanılır.
Nicel araştırmada gözlemlenebilen davranışlar ön plandadır.
Nicel araştırmada insan davranışları düzenli ve tutarlıdır.
NİTEL PARADİGMA
Nitel araştırmalar, pozitivist görüşün eleştirisinden doğan kuramlara dayanmaktadır.
Nitel araştırmanın özellikleri:
Nitel araştırmanın temelini post-pozitivist düşünce oluşturmaktadır.
Nitel araştırmada gerçek görelidir ve birden çok doğru olabilir.
Nitel araştırmada gerçeklik bireyin katılımıyla oluşturulur.
Nitel araştırma özneldir.
Nitel araştırmalar doğal ortamda gerçekleştirilir.
Nitel araştırmalar tümevarımcı bir yaklaşımı benimser.
Nitel araştırmada bütün parçaların toplamı değildir.(sistemi parçalara bölüp incelemeye karşı çıkmaktadır.)
Nitel araştırmalar niçin ve nasıl sorularına yanıt arar.
Nitel araştırmanın amacı bir olgunun ya da az bilinen bir sorunun derinlemesine incelenmesi ve anlaşılmasının sağlanmasıdır.
Nitel araştırmada değişkenlerin kontrolü için açıklamalar yapılmalıdır.
Nitel araştırmada amaçlı örnekleme yapılır.
Nitel araştırmalarda verilerin toplanmasında daha çok belgeler, sözel açıklamalar, görüntüler vb. kullanılır.
Nitel araştırmada belge inceleme, içerik çözümlemesi, örnek olay çalışması ve söylem çözümlemesi gibi yöntemler ağırlıklıdır.
Nitel araştırmalarda doğruluğun, geçerliğin ve güvenirliğin değerlendirilmesi farklıdır.
Nitel araştırmalarda informal kişisel bir dil kullanılır.
Nitel araştırmada anlamlar ön plandadır.
Nitel araştırmalarda insan davranışlarının; içinde bulunan bağlama ve kültüre göre farklılık gösterdiği varsayılır.
NİCEL ARAŞTIRMA MODELLERİ
Model kavramının sözlük anlamı "örnek olmaya değer kimse ya da şey" olarak ifade getirilmektedir. Başka bir anlamı ise "bazı şeylerin yapımında benzetilmeye çalışılan nesne, örnek, ya da biçim" olarak belirtilmektedir
Araştırma açısından model kavramının anlamı, bir bütünün genel hatlarıyla çerçevelenmiş özetidir.
Doğrusöz (1967) modellerin simgesel, uyuşum ve benzeşim şeklinde olabileceğini söylemektedir.
• Simgesel model, bilimsel anlamda kullanılan model olup simgelerle ve sembollerle anlatımı benimsemektedir.
• Uyuşum modelleri gerçek bir sistemin küçültülmüş halidir. Buna mimari maketler örnek verilebilir.
• Benzeşim modelleri ise anlaşılması zor olan bir olgunun başka bir olguyla karşılaştırılarak anlaşılmasının kolaylaştırılmasıdır
Nicel araştırmalarda sıkça kullanılan modeller:
Tarama
Deneme
• Tarama modelleri ve desenleri
Tarama modelleri genel olarak var olan durumu ya da gerçekliği olduğu gibi araştırıp açıklamayı hedeflemektedir. Tarama modeli; nesneye, olguya, olaya, bireye vb. ilişkin günümüzdeki ya da geçmişteki verilerin tamamının gözden geçirilmesi mantığına dayanmaktadır.
Tarama modelleri kendi içinde 2 ‘ ye ayrılır;
1) Genel tarama modelleri: Örnekleme yoluyla evren hakkında kestirimlerde bulunma ve genellemeler yapma amacındadır. 2’ye ayrılır;
i. Tekil tarama modeli: Araştırmayı tek değişkene odaklayarak onun belirli bir andaki durumunu ya da belirli bir dönemdeki değişimini inceler.
ii. İlişkisel tarama modeli: Genellikle birden fazla değişken arasındaki etkileşimlerin belirlenmesinde kullanılır.
2) Örnek olay tarama modelleri: Örnek olay tarama modelleri, belirli bir olguya ilişkin ayrıntılı betimleme yapmak amacıyla kullanılır. Buna ‘durum çalışması’ denir.
Nedensel karşılaştırmalı model: Bu model ile genelde bağımlı değişkeni meydana getiren değişkenlerin belirlenmesi amaçlanır.
• Deneme modelleri ve desenleri
Deneme modellerindeki araştırmalarda bağımlı değişken üzerinde bağımsız değişkenin etkileri araştırılır. Deneme modelindeki araştırmalar faktör sayısına göre 2’ye ayrılır.
1. Tek faktörlü desenler: Sadece 1 bağımlı değişkenin bağımsız değişkene olan etkisinin araştırıldığı desenler.
2. Çok faktörlü desenler: Birden fazla bağımsız değişkenin bir bağımlı değişkene olan etkisinin incelendiği desenler.
Daha yaygın kullanılan sınıflamaya göre deneme modelindeki araştırmalar 3 grupta incelenir:
1. Deneme öncesi modeller: Nedensellik ilişkisini sorgulamayı amaçlamaktadır. Bu tür araştırmalarda ya kontrol grubu yoktur ya da ölçümlerde dikkate alınmamaktadır.
2. Gerçek deneysel modeller: Denekler gruplara yansız olarak atanır. Çoğu zaman deney grubu ve kontrol grubu oluşturulur.
3. Yarı deneme modelleri: Grupların yansız olarak oluşturulmadığı ya da deney ortamının tam anlamıyla kontrol edilemediği durumlarda kullanılır.
NİTEL ARAŞTIRMA MODELLERİ
Nitel araştırma modelleri genelde sözel açıklamalara ve özel nitelikli görüntülere dayanır.
Nitel araştırmada yaygın olarak kullanılan modeller:
Örnek olay incelemeleri
Alan çalışmaları
Fenomenolojik çözümlemeler (farkında olduğumuz ama derinlemesine bir anlayışa sahip olmadığımız olgular üzerinde odaklanır)
Tarihsel araştırmalar
Etnografik(Bir ya da daha çok yerel birimde yoğun bir alan çalışmasıyla belirli kültürel gruplar ya da olgular üzerine sistematik çalışmadır) İnceleme
Dayanıklı kuram ve eylem araştırmaları ( dayanıklı kuram nitel bir araştırma sürecinde toplanan verilerden ortaya çıkan kuramdır, eylem araştırmaları; uygulamada yaşanan sorunlara etkin çözümler üretmek amacıyla uygulayıcıların kendi başlarına uygulama sürecini incelemelerine dayanır.)
KARMA ARAŞTIRMA MODELLERİ
Karma yaklaşıma dayalı araştırmalarda nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılarak araştırılan gerçekliğe ilişkin daha sağlıklı ve çoğulcu verilere ulaşmak amaçlanır.
Karma yaklaşıma dayalı araştırmalar kendi içinde 2 ye ayrılır;
1. Eş zamanlı karma model: Araştırmanın belirli bir aşamasında hem nicel hem nitel paradigmayı yansıtan yöntem ve tekniklerden yararlanılmaktadır.
2. Eş zamansız karma model: Araştırmanın bir aşamasında nicel diğer aşamasında nitel yöntemler kullanılır.
Sosyal bilim dalları
Sosyal bilimler başlığı altında genellikle aşağıda listelenen bilim dalları incelenir. Bununla birlikte bu dalların bir kısmı diğer akademik disiplin gruplarının da altında yer alabilir.
- İletişim bilimleri
- Ekonomi
- Eğitim bilimleri
- Coğrafya (beşeri, ekonomik, sosyal, siyasi, kültürel)
- Tarih bilimleri
- Tarih
- Arkeoloji
- Paleografi
- Jeneoloji
- Nümizmatik
- Uluslararası ilişkiler
- Dil bilimi
- Siyaset bilimi
- Psikoloji
- Müzikoloji
- Filoloji
- Hukuk
- İşletme
- Suç bilimi
- Sanat Tarihi
- Felsefe
- Sosyoloji
- Antropoloji (sosyal ve kültürel)
- İnsan hakları
- Etnoloji
- Demografi
- Teoloji
Tarih: 2016-08-01 18:52:49 Kategori: Sözlük
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx